Internetloze zondagen

Foto van auteur

Onze zonnepanelen hebben op deze koude ochtend de structuur van aardappelgratin. Ik weet ook niet wat de natuur hiermee beoogt, maar het ziet eruit als het werk van een ijskunstenaar. Ondertussen rekt de zon zich uit; tien minuten geleden is ze ontwaakt, ik zie haar rode gloed weerkaatsen in de ramen van huizen een straat verderop. Straks zullen haar stralen de zonnepanelen doen smelten (althans, het ijs dat erop ligt) en dan kan de productie beginnen.

Aan de slimme meter hangt sinds kort zo’n kastje dat de actuele meetgegevens doorseint naar een app op mijn telefoon. Daardoor kan ik (bijna) real-time zien hoeveel stroom hier in huis wordt verbruikt. We zijn alvast flink aan het oefenen om zoveel mogelijk van onze eigen zonnestroom te verbruiken: “Kan de wasmachine al aan?”, klinkt het dan door het huis. We kijken dan naar de actuele opbrengst, maar ook naar de zonverwachting op de korte termijn. Want als de wasmachine nu aangaat en over vijf minuten schuift er een dikke donkere wolk voor de zon, dan heb je nog niks. Waarbij je overigens wel moet bedenken dat zo’n apparaat niet continu veel stroom verbruikt, maar vooral bij het verwarmen van het water. Met een beetje geluk kan ik op een zonnige winterdag al quitte spelen. Dat belooft wat voor de zomer.

Voor de energiehuishouding van ons huis ziet het er dus rooskleurig uit. Zoom je echter uit naar het niveau van Nederland, dan zie je een veel pessimistischer beeld: we zitten in een heuse energiecrisis. Er zijn berichten over bedrijven die niet kunnen worden aangesloten op het elektriciteitsnet. Niet omdat er onvoldoende elektriciteit wordt opgewekt, maar omdat het netwerk het niet aankan – er treedt netcongestie op, zoals dat heet. Gek genoeg kent dat fenomeen twee tegenstrijdige oorzaken: enerzijds de grote vraag naar stroom, bijvoorbeeld doordat bedrijven overstappen van gas naar elektriciteit, en anderzijds juist het grote aanbod door al die zonnepanelen en windparken. Zie het maar als een overvolle snelweg: als daar een file op staat, dan kun je er ook niet op of af.

Ons datacenter heeft een kloeke noodstroomvoorziening. Als de netspanning wegvalt, dan nemen accu’s het naadloos over, lang genoeg voor het dieselaggregaat om op stoom te komen. Zolang er diesel is, blijft het datacenter werken. Netbeheerders voorspellen dat de stroom in de toekomst vaker zal uitvallen. Dan boffen we maar met dat eigen energiegebouw. Maar deze voorziening is natuurlijk niet bedoeld als remedie tegen netcongestie. In de drie-eenheid van de informatiebeveiliging – beschikbaarheid, integriteit, vertrouwelijkheid – is dit een maatregel om de beschikbaarheid van de dienstverlening te waarborgen, maar het was nooit bedoeld als energiecentrale voor permanent gebruik.

Datacenters zijn berucht om hun stroomverbruik. Stampende computerchips verbruiken stroom en produceren warmte, die dan weer weggekoeld moet worden omdat ze het niet graag te warm hebben. Ondanks dat de meeste computerapparatuur in een datacenter geen bewegende onderdelen bevat, heb je oordopjes nodig als je er naar binnen gaat. In elk apparaat zit wel een  ventilatortje, en dan is er natuurlijk nog een grote installatie om al die uitgeblazen warmte af te voeren. Vooral de megadatacenters van de tech-reuzen, zoals Google en Apple, staan bekend om hun enorme energierekening. Wij slaan onze foto’s allang niet meer op onze telefoons op, maar in de cloud; in die datacenters dus. En al die miljoenen foto’s van de complete wereldbevolking vreten heel wat energie.

Kunstmatige intelligentie is een vrij nieuwe energieslurper. Met enige gêne stelde ik de volgende vraag aan ChatGPT: “Hoeveel energie heeft het beantwoorden van deze vraag gekost?” Omdat het een eenvoudige vraag was schatte hij het verbruik tussen de 0,1 en 1 Wh (wattuur). Omdat hij ook wel snapt* dat ik daar geen voorstelling bij heb, gaf hij er voorbeelden bij: met 0,1 Wh kun je een LED-lamp van 10 W 36 seconden laten branden, 1 Wh is goed voor 1 minuut YouTube op je telefoon. Worden de vragen ingewikkelder dan de mijne, dan stijgt het energieverbruik tot het tienvoudige, schat ChatGPT. Voor een moeilijke vraag moet je tien minuten YouTube inleveren, wil je het een beetje energieneutraal houden.

Ik herinner me nog de autoloze zondagen uit mijn jeugd. Vanwege de oliecrisis was het op tien zondagen stil op straat. Probeer je eens voor te stellen dat je, vanwege de netcongestie, op bepaalde momenten niet kunt internetten, bijvoorbeeld omdat het nabijgelegen industrieterrein die stroom dringender nodig heeft dan jij. Of dat de netbeheerder je op bepaalde tijdstippen aanspoort om de wasmachine, de wasdroger én de vaatwasser aan te zetten omdat ze de opgewekte energie anders niet kwijt kunnen. Of dat ze dat zelf op afstand doen.

De zonnepanelen zijn inmiddels ontdooid en leveren een bescheiden hoeveelheid elektriciteit. De wasmachine draait, waardoor we netto stroom verbruiken. We zijn nog niet zo ver dat we het huishouden volledig afstemmen op het weer. En dat kan ook niet in Nederland. Niet zolang er geen efficiënte, betaalbare accu’s zijn.

*) ChatGPT en zijn collega’s “snappen” helemaal niks van wat ze uitkramen, maar je snapt hoe ik het bedoel.

 

En in de grote boze buitenwereld …

 

• was de Chinese AI DeepSeek slecht beveiligd.
• ligt DeepSeek onder vuur van Europese privacy-autoriteiten.
• kon je ChatGPT om de tuin leiden met een historisch perspectief.
• is AI-geletterdheid voortaan verplicht als je AI ontwikkelt of in je organisatie gebruikt.
• speelt insider threat ook bij musea.
• rekent dit artikel voor hoe ernstig het ransomwareprobleem vorig jaar was.
• schreef een politieman een proefschrift over ransomware.
• leidt slechts een klein percentage van alle Europese privacyklachten tot een boete. 
• was weer eens een internationale politie-coalitie succesvol.