Touwtjespringen

Foto: Koninklijke Marine

Tegenover mij zat een luitenant-ter-zee der 1^e klasse. Nu is het in verreweg de meeste gevallen van generlei belang wie er allemaal in dezelfde trein als ik zit, maar deze keer is het toch vermeldenswaardig. In die trein was ik namelijk deze blog aan het voorbereiden, waarin ik je meeneem naar zee, en zelfs naar de bodem ervan. Een grappig toeval dus dat die nietsvermoedende marine-officier daar zat.

We horen het steeds vaker de laatste tijd: onderzeese kabels die beschadigd raken. En dan niet per ongeluk, maar als doelbewuste actie van de Russische schaduwvloot. Bijvoorbeeld door een olietanker die even een omweg maakt en precies boven zo’n kabel zijn anker laat zakken. Daarmee trekt hij die kabel kapot.

Dat is best wel een botte-bijlmethode om internetverbindingen om zeep te helpen. Heel anders dan we tot nu toe gewend waren van de Russen, want ze hebben daar ook massa’s slimme hackers in staatsdienst, die prima in staat zijn om onze verbindingen langs digitale weg te verstoren. Dat is goedkoper en gemakkelijker. Westerse marines en kustwachten letten tegenwoordig scherp op schepen die uit de koers raken en hun ankers in het water hebben. Dus waarom dan toch deze aanpak?

Welnu, de schade is groter, en wel in drie opzichten. Het duurt langer om de aangerichte schade te herstellen, het herstel kost vele malen meer en het aantal gedupeerden is groter. Er moet immers een gespecialiseerd schip naar toe om de kabel fysiek te repareren. En door de grotere, fysieke schade is ook de ontwrichting omvangrijker – als je de juiste kabel weet te raken, dan kan dat grote gevolgen hebben voor internetgebruikers aan beide uiteinden van die kabel, tot ver in hun achterland. En zoals we weten is ontwrichting een van de middelen die Rusland graag aanwendt in deze Tweede Koude Oorlog. Die ontwrichting gaat veel verder dan dat je kinderen hun online game even niet kunnen spelen of dat TikTok eruit ligt. Het internationale betalingsverkeer kan hinder ondervinden, de economie krijgt een knauw en er groeit angst onder de bevolking – als de Russen dit kunnen, wat kunnen ze dan nog meer kapotmaken? 

Wacht even, denk je nu misschien, ik zit toch op wifi, wat heb ik met die kabels op de bodem van de zee te maken? Nou kijk, dat wifi-netwerk waar jij gebruik van maakt, dat eindigt ergens bij een wifi-router: dat kastje thuis in je meterkast. Ook kantoren, winkels, restaurants, luchthavens, hotels en alle andere aanbieders van wifi hebben ergens een apparaat staan dat het begin en einde van dat netwerk is. Vanaf daar, de andere kant op, gaat alles met kabels. Vanuit je meterkast gaat een kabel ondergronds naar je internetprovider, en daarvandaan verder naar het internet en naar knooppunten. Die knooppunten zijn ook weer met elkaar verbonden, en zo ligt er een heel netwerk van kabels over de wereldbol. En omdat de aarde nu eenmaal grotendeels uit zeeën bestaat, lopen veel van die kabels over de zeebodem. Als jij aan het internetten bent, dan zoeven jouw zoekopdrachten met duizelingwekkende snelheid door zeeën en oceanen. Dus ja, ook jij kunt hinder ondervinden als ze de juiste kabel weten te raken.

En Starlink dan, het netwerk van Elon Musk, dat uit duizenden satellieten bestaat? Starlink-klanten hebben een eigen antenne, die het signaal uit de ruimte oppikt. Maar uiteindelijk komen deze radiosignalen bij elkaar in de meterkast van Musk, die een aansluiting heeft op het internet – via een kabel. Starlink is in dat opzicht niet meer dan een soort  uit de kluiten gewassen wifi-netwerk. (Die meterkast van Musk is natuurlijk een grapje. In werkelijkheid zijn er grondstations die met grote antennes naar de signalen uit de ruimte luisteren). Deze interactieve kaart laat trouwens mooi zien hoe immens het Starlink-netwerk is, en dan snap je ook meteen waarom de satellieten manoeuvres moeten kunnen uitvoeren om botsingen met collega’s te voorkomen.

Hoe je het ook wendt of keert, we zijn voor het internet afhankelijk van die kabels. In Nederland komen er een dozijn aan land. De meeste verbinden ons met Engeland en van daaruit met de VS, een paar met Scandinavië; eentje gaat, met een tussenlanding op het meest westelijke puntje van Engeland, door naar de VS. Een enkele kabelbreuk zal ons niet onmiddellijk van de rest van de wereld isoleren, maar het werkt altijd verstorend.

Deze blog begon met een toeval, en misschien volgt er nog een toeval. Het is niet ondenkbaar dat de luitenant-ter-zee deze blog ook leest en nu denkt: hé, tegenover mij zat een man flink op zijn iPad te typen. Zou hij mij bedoelen? En nóg toevalliger zou het zijn als die officier bemoeienis heeft met de bescherming van onze onderzeese kabels.

 

En in de grote boze buitenwereld …

• moet je om te kunnen internetten ook het elektriciteitsnetwerk goed beschermen.
• staat de uitwisseling van persoonsgegevens van Europa met de VS weer eens op losse schroeven.
• heeft iemand een wapen ontwikkeld tegen AI-bots die informatie uit websites willen zuigen.
• begon de hack op de TU Eindhoven met gestolen inloggegevens.
• kan AI het effect van end-to-end encryptie tenietdoen.
• was alweer een auto te hacken (via starlink, maar dat is iets heel anders dan de Starlink in deze blog).
• kun je natuurlijk ook een laadpaal hacken.
• krijgt cybersecurity het zwaar onder Trump.