Escher

Ken je het werk van M.C. Escher? Zo nee, neem dan hier even een kijkje om een indruk te krijgen van het werk van deze wereldberoemde Nederlandse graficus uit de vorige eeuw, zodat je snapt waar ik het in deze blog over heb. En als je hem wel kent, dan klik je waarschijnlijk ook op die link, want Eschers werk is zo fascinerend dat je er steeds opnieuw naar wilt kijken.

Escher is onder andere bekend om zijn prenten van onmogelijke bouwwerken, zoals Belvédère, Waterval en Relativiteit. De eerste afbeelding toont een bouwsel waarvan de tweede verdieping haaks op de eerste lijkt te staan. Pp het bankje voor het bouwwerk zit iemand te spelen met een onmogelijke kubus. Waterval is een perpetuum mobile, waarbij water naar boven stroomt, naar beneden stort en – aangedreven door het waterrad? – opnieuw naar boven klimt, en Relativiteit laat zien dat elke trap aan vier kanten kan worden gebruikt.

In 1998 was er een Escher-tentoonstelling in de Kunsthal in Rotterdam. Behalve natuurlijk het werk van de kunstenaar was er ook een bijzondere attractie met de naam Escher – the ride van Daniel Dugour. De attractie bestond uit een platform van een paar vierkante meter op hydraulische poten, dat opgesteld stond voor een scherm. Op dat scherm werd een film vertoond waarop Belvédère te zien was. Staande op dat bewegende platform had je de illusie dat je naar het bouwsel toe vloog, compleet met wind in de haren dankzij enkele ventilatoren. Je kwam steeds dichterbij, maar opeens zwenkte het vliegende tapijt naar rechts en kreeg je het bouwwerk te zien van een andere kant dan Escher had bedoeld, waardoor het ‘bedrog’ zichtbaar werd: pilaren, die op de statische litho lijken te rusten op plaatsen waar ze helemaal niet bij kunnen, zweefden in deze dynamische voorstelling, gezien vanaf de zijkant, opeens in de lucht. Het kunstwerk was ontmaskerd.

Escher en Dugour leren ons met hun werk dat perspectief allesbepalend is voor wat je ziet. Alleen als je er ‘goed’ voor staat, zie je het ‘juiste’ beeld – het beeld zoals de maker het bedoelt. Kijk je van een andere kant, dan zie je een vertekend beeld. Of is dat misschien juist de waarheid?

In mijn werk is het belangrijk om je los te kunnen rukken van de in eerste instantie voor de hand liggende kijkrichting. Iemand, die iets bij je aandraagt, is – en dat kun je hem niet kwalijk nemen – vaak vastgepind in een bepaald perspectief. Dan krijg je bijvoorbeeld een melding als deze: “Dat team doet iets wat niet mag met ons systeem!” Je kunt dan natuurlijk naar dat team toestappen en “foei!” zeggen. Of je gaat eerst eens vragen wat er precies aan de hand is. Misschien eerst bij beide partijen afzonderlijk, en daarna, vooral als je twee verschillende beelden krijgt voorgeschoteld, samen. De laatste tijd heb ik wel vaker twee partijen bijeengeroepen. Men is dan doorgaans niet alleen zachter naar elkaar toe dan in de mail, maar men staat ook open voor het verhaal van de ander. “Oh, is dát wat je wilt? Maar als we het dan eens samen zus en zo inrichten, dan krijg jij wat je wilt op een manier waar wij geen problemen mee hebben.”

Ander voorbeeld. Ik heb al vaak meegemaakt dat iemand melding maakt van een (vermeend) beveiligingsincident. Vaak op geëmotioneerde, urgente toon. Als je zo’n melding vanuit het perspectief van de melder zou oppakken, dan zou je bij wijze van spreken onmiddellijk iemand moeten laten arresteren. Ik heb geleerd om dat vooral niet te doen. Lang geleden kwam mijn toenmalige leidinggevende eens bij me met het verhaal dat hij van iemand had gehoord dat <vul-zelf-maar-iets-vreselijks-in> was gebeurd. En of ik meteen maatregelen wilde nemen. Ik vroeg hem wie de melder was. Dat wilde hij eerst niet zeggen, hij deed een beetje geheimzinnig alsof hij de identiteit van de melder moest beschermen. Ik bleef aandringen en zei dat ik anders geen onderzoek kon doen. Schoorvoetend kreeg ik de naam van de melder. Ik belde hem op en wat denk je? Een storm in een glas water. Dat is een terugkerende observatie: soms relativeren mensen uit zichzelf hun verhaal als je ze persoonlijk spreekt.

Lang geleden kreeg ik een mok cadeau waarop een werk van Escher is afgebeeld. Althans, dat heb ik decennialang geloofd. Omdat ik hier de titel van dat werk wilde noemen, ging ik het opzoeken. En wat denk je? Nergens te vinden. Ja, iets soortgelijks, maar niet precies die afbeelding. Zo komt na al die jaren aan het licht dat ik uit een vervalsing heb zitten drinken. Tja, perspectief hè.

 

En in de grote boze buitenwereld …

• speelt perspectief ook een belangrijke rol bij het (laten) gebruiken van spionagesoftware.
• werd die spionagesoftware op heel wat belangrijke mensen losgelaten.
• heeft Caseya de decryptor voor de REvil-ransomare in handen gekregen.
• betalen veel ransomware-slachtoffers toch losgeld, omdat het restoren van hun (intacte) back-ups te lang zou duren.
• toont deze infographic de grootste cybersecurity-incidenten van de laatste tien jaar (vanuit Amerikaans perspectief).
• kun je op oneigenlijke wijze root worden op Linux-systemen.
• heeft TikTok in Nederland een fikse boete gekregen voor het schenden van de privacy van kinderen.
• heeft The Wall Street Journal het algoritme ontrafelt waarmee TikTok je interesses weet te achterhalen.
• kwam deze printerkwetsbaarheid wel na érg lange tijd aan het licht.
• werden criminelen op heterdaad betrapt “toen zij bezig waren met spoofing”.
• kon je gemakkelijk een vals toegangsbewijs krijgen in de CoronaCheck-app.