 |
| Afbeelding via Pixabay |
In
Zuid-Limburg floreerde in de vorige eeuw de mijnbouw. Die activiteit begon
overigens al rond het jaar 1100, toen de monniken van de abdij Rolduc in
Kerkrade al in de grond wroetten. Vanaf
de 17e eeuw werd het allemaal wat serieuzer, en in 1902 werden de
Staatsmijnen opgericht. Uit mijn jeugd herinner ik me nog twee markante punten:
een grote, pikzwarte bult in het landschap als we over de snelweg naar Heerlen
reden en de Lange Jan, de 135 meter lange schoorsteen van de
elektriciteitscentrale die bij een mijn hoorde, midden in diezelfde stad. In
1973 sloot de regering de mijnen. In Landgraaf herinneren nog diverse
straatnamen aan die tijd: Koempel, Pungel, Houwer, Zeverij, Mijnlamp, Galerij,
Aan de Schacht en nog meer.
Misschien
is het wel deze geschiedenis die maakt dat ik wat moeilijk vat krijg op de term
ondermijning. Die mijngangen zitten immers al onder de grond, wat kan daar nog
onder zitten? Tegelijkertijd zit er toch een mooie metafoor in. Want
ondermijning duidt op de verwevenheid van de onderwereld en de bovenwereld,
ofwel criminaliteit en legaliteit. In de onderwereld gebeuren dingen die het
daglicht niet verdragen, en in de mijngangen was het ook donker.
Maar
wat is dat nou precies, die ondermijning? Op de site van de rijksoverheid komen
ze ook niet met een heel concrete definitie: “Criminelen maken voor illegale
activiteiten gebruik van legale bedrijven en diensten. Hierdoor vervagen normen
en neemt het gevoel van veiligheid en leefbaarheid af. Dit effect heet ook wel
ondermijning.” Als je doorklikt, wordt het een stuk duidelijker. Er wordt
gesproken over het beïnvloeden en onderdrukken van bijvoorbeeld
parlementariërs, ambtenaren en “onschuldige burgers” (alsof die beide andere steevast
schuldig zijn…). Er kan zwaar geweld aan te pas komen, “tot aan liquidaties en
explosies in woonwijken toe”.
Voorbeelden
maken duidelijker waar het om draait als legale bedrijven worden betrokken bij
criminele activiteiten: bij witwassen van crimineel vermogen worden banken
gebruikt, drugs- en mensensmokkel lopen via havens en luchthavens en voor de
aanleg van een hennepkwekerij hebben ze een elektricien nodig. Ambtenaren
worden onder druk gezet of betaald om informatie door te spelen. Het gaat dan misschien
om de adresgegevens van iemand waarmee ze nog een appeltje te schillen hebben. Dan
kom je op het werkterrein van de Rijksrecherche: een opsporingsdienst die rechtstreeks
onder het Openbaar Ministerie ressorteert. Het opsporen en onderzoeken van
mogelijk strafbaar gedrag van ambtenaren is een van hun belangrijkste taken.
Op
ons intranet staat een verplichte e-learning “Weerbaarheid: Bescherming
bij benadering”. Aan de hand van indringende filmpjes wordt duidelijk hoe
sluipend ondermijning in z’n werk gaat: een bezorgde kennis merkt dat je even
wat krap bij kas zit, leent je een paar duizend euro en vindt vervolgens dat je
moreel verplicht bent een wederdienst te leveren. Raak je daar eenmaal in
verstrikt, dan kom je er niet meer gemakkelijk uit. De e-learning heeft indruk
op mij gemaakt.
Wat
dan weer jammer is, is dat er volgens diezelfde cursus maar liefst vijf
verschillende meldpunten zijn: vier interne plus 112, voor als er acuut gevaar
dreigt. “Hoe goed ken jij de verschillende meldpunten waar je terecht kunt?”
Nou, weet je, mocht het ooit voorkomen dat ik met mogelijke ondermijning te
maken krijg, dan zoek ik dan wel uit waar ik terecht kan. Het lijkt me een
beetje onzinnig om nu uit het hoofd te leren bij welk loket ik in welke
specifieke situatie moet aankloppen.
Criminelen
onderscheiden niet goed tussen wat van hen is en wat van anderen is. Dat is het
onderscheid tussen mijn en dijn. Wat me dan toch weer op slinkse wegen
terugbrengt naar die steenkolenmijn van weleer.
Volgende
week verschijnt er geen Security (b)log.
En in de grote boze buitenwereld …
- zijn phishingtests zinloos.
- laat je nieuwe horloge even iets langer op zich wachten.
- verschuift de werkwijze van ransomware van encryptie naar afpersing.
- bieden Britse inlichtendiensten aan om alle scholen in dat land te beschermen tegen ransomware.
- gebruikt Twitter/X niet langer gegevens van EU-gebruikers voor het trainen van z’n AI.
- vraagt generatieve AI om een andere aanpak van cybersecurity.
- maakt de overheid ondertussen volop gebruik van AI (maar AI is niet hetzelfde als generatieve AI).
- zien AI-chatbots dingen die jij niet ziet - en dat is gevaarlijk.
- is ladders verbieden geen goede maatregel tegen woninginbraken.
- omzeilen sommige Amerikanen het verbod op de malware-scanner van Kaspersky.
